Ik heb zeven weken lang genoten van de Canvas-reeks ‘Made in Europe’: elke keer een thema met telkens vier Europese cultuurschatten, magistraal aaneengewoord door Dimitri Verhulst en al even eminent aaneengebeeld. Ik ben dan ook achteraf het gelijknamige boek uit 2014 van Peter Steinz gaan kopen. Na de puike tv-serie had ik geen enkel excuus meer om dit lexicon niét in huis te halen. Alleen al de ondertitel maakt ons vandaag allemaal schatplichtig: “de kunst die ons continent bindt”.
Briljant boek. 104 topics plus 104 kaderstukjes. Dus meer dan 208 Europese artistieke hoogtepunten binnen een uiterst ruime bandbreedte: literatuur, muziek, dans, beeldende kunst, film, design, filosofie, gastronomie, mode… En uiteraard ook architectuur. Een beetje. Eigenlijk een heel klein beetje. Als ik abstractie maak van de beschouwingen rond monumenten en andere bouwwerken tot pakweg 1900, dan kan ik niet veel namen citeren, die Steinz ter sprake brengt: Aalto, Utzon, Gaudi, Pei, Gehry, Hadid, Herzog & de Meuron, Mies en Bauhaus. Santiago Calatrava en Rob Krier krijgen (vreemd genoeg) een kaderstukje, OMA/Koolhaas en Villa Savoye/Le Corbusier schoppen het (warempel) tot topic. In de televisieversie komt de architectuur vanaf 1900 al helemaal niet aan bod.
-
Made in Europe - aflevering 1 : Dimitri Verhulst zingt Brel voor Nadya Tolikonnikova van Pussy Riot - (c) Reinier van Brummelen
-
Made in Europe - aflevering 2 : Dimitri Verhulst en het Zwarte Vierkant van Malevitsj in Moskou - (c) Reinier van Brummelen
-
Made in Europe - aflevering 3 : Dimitri met Ibsen-actrice Juni Dahr in het Nationaal Theater in Oslo - (c) Reinier van Brummelen
-
Made in Europe - aflevering 4 : Dimitri in het huis van HC Andersen in Odense - (c) Reinier van Brummelen
Waarom toch? Wanneer Europa cultureel wordt gedefinieerd, wanneer aangeduid wordt hoe verbindend en hoe verbonden die continentale menselijke schat was, is en kan zijn, dan speelt architectuur hoogstens een bijrol, mag architectuur de reservebank niet verlaten, staat architectuur aan de afwasbak. De Europese architectuur van de laatste honderd jaar wordt blijkbaar noch relevantie noch bezieling als bindende cultuur toegedicht. Dat is een hard verdict. En akkoord, architectuur moet in elk geval niet teveel als kunst opgehemeld worden want dan gaat ze naast haar schoenen lopen. Maar toch… Ofwel is architectuur inderdaad niet cultureel of maatschappelijk performant en dan hebben we een probleem, dat we dringend moeten oplossen én kunnen oplossen door er hard aan te werken. Ofwel wordt architectuur terecht niet als cultureel of maatschappelijk performant gepercipieerd noch geapprecieerd door de auteur van ‘Made in Europe’ en bij uitbreiding door de samenleving. Dàn hebben we pas een probleem, dat we wellicht niet kùnnen oplossen. Dàn moeten we niet hard werken maar nog harder nadenken.
PS: Ook de column krijgt credits in het boek van Steinz. Aan deze uitdrukkingsvorm wordt zelfs een spitante taakstelling meegegeven. Een column zou immers als een minirok moeten zijn: “suffisamment long pour couvrir le sujet, suffisamment court pour retenir l’attention”. Ik word vanaf nu nog korter van stof. Beloofd. Voor Europa.
Deze column verscheen eerder al op Architectura.be dat in de rubriek Steen & Been enkele keren per maand een column publiceert van Filip Canfyn.
Ofwel wordt architectuur terecht niet als cultureel of maatschappelijk performant gepercipieerd noch geapprecieerd [...]. Dàn hebben we pas een probleem.
Cover boek 'Made in Europe', Pieter Steinz
Filip Canfyn (columnist)
Filip Canfyn (°1959), afgestudeerd als ingenieur-architect, heeft gewerkt als architect, aannemer, projectontwikkelaar en ambtenaar. Als auteur van ‘Wonen aan 200.000 Euro all-in’ (Garant, 2011), ‘Bouwblokrenovatie. Praktische handleiding voor kwaliteitsverbetering woningen in kwetsbare wijken’ (LannooCampus, 2012), ‘Het syndroom van verkavelingsvlaanderen’ (ASP-VUBpress, 2014) of ‘vOlOp bOb – Wijze woorden van bOb Van Reeth, groot architect en bouwmeester’ (ASP-Architectura, 2016) en als wekelijkse columnist op architectura.be mengt hij zich graag, gevraagd en ongevraagd, in het debat over wie waar hoe zal wonen in de toekomst en over de rol van de stad in dat woonverhaal.